Enerji Bakanı Dönmez’den Amasra Açıklaması: “Ön Rapora Bağlı Olarak Suçlu İlan Edeceksek O Zaman Mahkemelere Neden İhtiyaç Var. Bilirkişi Raporu…
Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, 42 kişinin hayatını yitirdiği Amasra maden faciası için TBMM’de açıklama yaptı. Dönmez, “Tabii işin daha çok başındayız. Henüz elimizde bir bilirkişi ön raporu var. Bilirkişi ön raporunda ortaya atılan iddialar var. Şu anda Meclis Araştırma Komisyonu’muz bu savlar da dahil olmak üzere tüm tarafları dinliyor. Bu noktada şu hatalıdır şu kusurludur diyemeyiz. Şayet ön rapora bağlı olarak hatalı ilan edip birtakım ithamları ona yöneltecek olsak o vakit mahkemelere neden gereksinim var. Eksper raporu gelir hakime çıkmadan herkesi içeri tıkarız. Hukuk kendi içerisinde yürüyor. Biz de ona her türlü dayanağı vereceğiz. Bakanlığımızda daha birinci gün olay yerinden döner dönmez yazılı talimat verdim teftiş şurasına. Her istikametiyle araştırılmasıyla ilgili bir tahkikat başlatılmasını, müfettişler de oraya gitti, birinci incelemeleri de yaptılar. Amasra Kurum Müdürlüğü’nde 7 yönetici görevden alındı. Bu belki kamuoyuna yansımadı. Diğer boyutları itibariyle incelememiz devam ediyor” diye konuştu.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bugün Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı, Güç Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Nükleer Düzenleme Kurumu, Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü 2021 yılı kesin hesapları, 2023 yılı bütçe kanun teklifleri ile Sayıştay raporları görüşüldü.
Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez akşamki oturumda milletvekillerinin sorularını yanıtladı. Dönmez şöyle konuştu:
“Birçok komşu ülke de bize gelerek doğalgaz ve elektrik talebinde bulunmaktalar. Avrupa Rus gazına ve petrolüne bağımlılığı azaltmak ismine önemli önlemler aldı. Bu yıl bu sayı 50 milyar metreküpün altında gerçekleşecek. Bu açığı kapatmak içinde en esnek tahlil LNG yani sıvılaştırılmış doğalgazın peşine düştü. Bizim de portföyümüzde yüzde 20’ler mertebesinde LNG alıyoruz. Fakat ekonominin toparlanmasına paralel olarak artan gaz talebinin karşılayabilmek için boru hatlarının kapasitesi belli fiziki kapasitesi orada artışlar sınırlı. Ama LNG terminallerimiz sayesinde bir esnekliğimiz vardı doğal olarak enerji kaynaklarına biz de yönelmiş olduk. Ekim ayı itibariyle Avrupa’daki başkentlerdeki kullanılan doğalgazın hane halkı fiyatlarını sizlerle paylaşmak isterim. Hollanda da bir metreküp gaza 81 lira 25 kuruş ödeniyor. İtalya 58 lira 24 kuruş. Almanya 41 lira 42 kuruş. Komşumuz Bulgaristan 31 lira 53 kuruş. Biz Avrupa’da AB üyesi olmayanları da dikkate aldığımızda 5 lira 72 kuruş ile her şey dahil Avrupa’nın en ucuz doğalgaz kullanan ülkesi durumdayız.
DESTEKLER VE CUMHURBAŞKANI KARARI
Burada arkadaşlar ‘destekleri kendi cebinizden mi yapıyorsunuz?’ tenkidinde bulundu. Elbette ki ulusal bütçe içerisinden yapıyoruz. Fakat siyasi karar oluşmadan bu kurum ve kuruluşlar ziyanına satış yapma hak ve yetkisine sahip değil. Cumhurbaşkanı kararı bir Kamu İktisadi Teşekkülü’nü görevlendirmeyle maliyet altında satma müsaadesi vermezse bu şirketler alış ve üretim maliyeti neyse en fazla maliyetine satabilir. Maliyetinin altında satamaz. Bu yetkiyi Cumhurbaşkanımız kullandı hazinemizden ödenek aktarmak suretiyle bu takviye verilmiş oldu. Birebir uygulamaları vakit zaman belediyelerimiz parti ayrımı yapılmaksızın suda, halk ekmek üzere üretim yerlerinde yapıyorlar. Orada biz diyor muyuz belediye lideri cebinden verdi diye. O da belediyenin bütçesinden bu yetkisini kullanmış oldu.
AVRUPA’DAKİ ALIM GÜCÜ İLE DE KIYASLADI
Yine diğer bir eleştiri de ‘Biz de alım gücü farklı bu mukayeseler hakikat değil, orada taban fiyatlar yüksek bu çok gerçekçi olmuyor’ doğru bir eleştiri. Bununla alakalı olarak da, örneğin elektrikte her ülkenin asgari ücretini dikkate alarak, brüt asgari ücreti… Bakın bizden daha düşük olanlar da var. Onları da söyleyeceğim. Lüksemburg’ta sahiden taban fiyatın yüzde 2’sini ödüyor elektrikte. Türkiye yüzde 5,4’ünü ödüyor. Polonya yüzde 5.8’i. Almanya 7.2’i. yani biz burada 24 ülke içerisinde de 10’cuyuz.
Asgari ücretli bir vatandaşımız 100 metreküp bir doğalgaz için yüzde 8,8’ini öderken Romanya yüzde 13’ünü Almanya yüzde 13.1’ini Bulgaristan mesela çok enteresan yüzde 49, 9’unu doğalgaza ayırıyor. Bu da gösteriyor ki ülkemiz hem sübvansiyonlarla dayanak olmuş hem de minimum fiyatı enflasyonu üzerinde artışla alım gücünü yükseltmiş.
“ABONELERİN ÜÇTE İKİSİNİN ELEKTRİĞİ AYNI GÜN İÇERİSİNDE AÇILIYOR”
Yılda 3 milyon abonenin elektriğinin kesik olduğu iddiası… Bu şu demek, Her 10 bireyden birinin elektriği kesik. Düşünün 10 haneli bir apartmanda oturuyorsanız bir tane vatandaşın elektriği kesik. Bu türlü bir durum yok. En son aktüel datayı söyleyeyim. Ağustos’ta Türkiye genelinde elektriği kesik olan abone sayısı -hanehalkı ve ticarethane dahil- 209 bin 174’tü. Pekala ne kadar sayaç var? 48 milyon sayacımız var. Bu oran binde 4. Doğal gazda da tekrar tıpkı tarihte 86 bin 504 abonenin gazı kesilmiş borçtan ötürü. Toplam 19,1 milyon doğal gaz abonesine oranladığımızda buradaki sayı da binde beş. 209 bini ve 86 bini ne ile kıyasladığınıza nazaran bunun şiddetini belirlemek lazım. Her bin bireyden dördünde ya da beşinde borcundan ötürü kesilme var. Onu da şöyle izah edeyim: Kesinti uygulanan abonelerin üçte ikisinin elektriği birebir gün içerisinde açılıyor. Muhakkak ki vatandaş unutmuş. Yatıramamış ya da otomatik ödeme noktasında bir sorun yaşanmış. Yeniden beşte dördünün de elektriği bir hafta içinde bağlanıyor. Elektriği kesik olma müddeti de son derece sonlu.”
BİNA YALITIMINA DİKKAT ÇEKTİ
Türkiye’de ortalama bir hane bin 50 metreküp civarında bir doğal gaz tüketiyor -yaz ve kış-. Türkiye’de bulunan binaların yaklaşık yarısı yalıtımsız. Bir hesap yaptık. Şayet herkes binasını yalıtmış olsa yüzde 25-30 daha az tüketmiş olacağız. Bizim doğal gaz tüketimimizin yüzde 25-30’luk kısmı hanelerimizde tüketiliyor. Yıllık 20 milyar metreküp eder. Yüzde 25 tasarruf etsek 5 milyar metreküp eder. Bugünkü piyasa kıymetleri ile en az 6 milyar dolar cebimizde kalacak, paramız yurt dışına gitmemiş olacak. Herkesi hassas olmaya davet etmek istiyorum.”
“KARADENİZ GAZINDA BİRİNCİ FAZ ÜRETİM 10 MİLYON METREKÜP GÜN OLACAK”
Karadeniz gazıyla ilgili olarak da bir iki söz yapacağım. Bu birinci keşif ile birlikte burada soru işaretleri daha fazlaydı. Teşekkür ediyorum. Artık en azından herkes ne vakit çıkacak ne vakit kullanılacak noktasına gelmiş durumda. Hala kimi arkadaşlarımızın tereddütü olsa da inşallah bizim de gayemiz bir mani sıkıntı çıkmazsa önümüzdeki yılın birinci çeyreğinde mart üzere bu gazı sisteme vereceğiz. Birinci faz üretim 10 milyon metreküp gün olacak. Dört yıl içerisinde de azamî plato devrine çıkartacağız 40 milyon metreküpe. 10 metreküp günlük gazın yıllık karşılığı 3,5 – 4 milyar eder. Bu da konutlarda kullanılan mutfaklarda ve sıcak suda kullanılan gazın tamamı demektir. Birinci fazda konutlarımızda kullanılan mutfakta kullanılan gazı karşılayacak. Lakin dört yıl sonra biz üretimi dört kat arttıracağız. O vakit da konutlarda kullanılan gazın tamamını buradan elde edeceğiz.
Bu mevzudaki gerek muhalefet gerekse Cumhur İttifakı’ndan gelen olumlu takdirleri de ayrıca ekibim adına özellikle müspet karşıladığımı ifade etmek isterim.
“AMASRA’DA 7 KİŞİ VAZİFEDEN ALINDI”
Amasra maden kazasıyla ilgili olarak burada birtakım değerlendirmeler yapıldı. Natürel işin daha çok başındayız. Şimdi elimizde bir eksper ön raporu var. Uzman ön raporunda ortaya atılan argümanlar var. Şu anda Meclis Araştırma Komisyonu’muz bu iddialar da dahil olmak üzere tüm tarafları dinliyor. Bu noktada ‘şu hatalıdır şu kusurludur’ diyemeyiz. Şayet ön rapora bağlı olarak hatalı ilan edip birtakım ithamları ona yöneltecek olsak o vakit mahkemelere neden muhtaçlık var. Eksper raporu gelir hakime çıkmadan herkesi içeri tıkarız. Hukuk kendi içerisinde yürüyor. Biz de ona her türlü dayanağı vereceğiz. Bakanlığımızda daha birinci gün olay yerinden döner dönmez yazılı talimat verdim teftiş şurasına. Her tarafıyla araştırılmasıyla ilgili bir tahkikat başlatılmasını, müfettişler de oraya gitti, birinci incelemeleri de yaptılar. Amasra Kurum Müdürlüğü’nde 7 yönetici görevden alındı. Bu belki kamuoyuna yansımadı. Diğer boyutları itibariyle incelememiz devam ediyor.
“TEİAŞ’IN DENETİMİMİZDEN ÇIKACAK SÖZÜ HAKİKAT DEĞİL”
TEİAŞ’ın özelleştirilmesine ilişkin olarak şunu daha önce de söyledim. Evet özelleştirme kapsamına alındı ama TEİAŞ’ı biz çoğunluğu devletin elinde kalacak halde, yani azınlık payını halka açacağız dedik. Buradaki uygulama ve programda Özelleştirme Yönetimi Başkanlığı tarafından yürütülüyor. Kimsenin kaygısı olmasın. Mevcut TEİAŞ’ın sistem operatörlüğü ile ilgili gerek Elektrik Piyasası Kanunu ve mevzuatından gelen EPDK’nın kontrolü nezareti altında tarifeler orayı belirliyor. Bakanlığımızla ilgili kurum devam ediyor. Hasebiyle bakanlığımızın nezaret kontrolü var. Kamu rejimi esasen devam ediyor. Burada rastgele bir formda sizin de tabir ettiğiniz üzere bizim elimizden, denetimimizden çıkacak tabiri gerçek değil. Kar ediyorsa da örneğin burada bir yüzde 90 devletin hissesiyse yüzde 90’ı esasen devlete kalacak demektir.”
